ABD Başkanı Donald Trump, ikinci döneminin ilk gününde imzaladığı kararnamelerden biriyle, ülkesinin Dünya Sağlık Örgütü'nden (DSÖ) çekilme sürecini resmen başlattı. Trump, benzer bir girişimi ilk başkanlık döneminde de gerçekleştirmiş ancak bu karar, Joe Biden yönetimi tarafından geri alınmıştı.
Ne Oldu?
Oval Ofis'te gerçekleştirilen imza töreniyle ABD’nin DSÖ’den ayrılma süreci resmen başlatıldı. Bu karar, ABD'nin DSÖ’ye sağladığı finansmanı kesmesi, ABD’li sağlık çalışanlarının örgütten geri çağrılması ve yeniden görevlendirilmesini içeriyor. Trump yönetimi, Temmuz 2020'de DSÖ'nün COVID-19'u pandemi ilan etmesinden birkaç ay sonra benzer bir süreci duyurmuş ve DSÖ’ye sağlanan fonları askıya almıştı.
Halk sağlığı uzmanları, bu adımın küresel sağlık girişimleri üzerinde ciddi olumsuz etkiler yaratacağını belirtiyor. Resolve to Save Lives Başkanı Dr. Tom Frieden, bu kararın "hem ABD'yi hem de dünyayı daha az güvenli hale getirdiğini" ifade etti.
ABD DSÖ'den Çekilebilir Mi?
Evet, Kongre’nin onayını aldığı ve DSÖ’ye mevcut mali yıl için yükümlülüklerini yerine getirdiği takdirde, ABD bu ayrılığı gerçekleştirebilir. ABD, 1948'de Kongre’nin onayıyla DSÖ’ye katılmış ve bu üyelik, tüm yönetimlerin desteklediği ortak bir politika haline gelmişti. Çekilme durumunda ise bir yıllık bildirim süreci gerekiyor.
DSÖ İçin Ne Anlama Geliyor?
ABD’nin ayrılığı, DSÖ üzerinde mali ve operasyonel açıdan büyük bir yük oluşturacak. Tarihsel olarak DSÖ'nün en büyük bağışçılarından biri olan ABD, kuruma yılda 160 milyon ile 815 milyon dolar arasında finansman sağlıyordu. Bu miktar, DSÖ’nün yıllık bütçesinin önemli bir kısmını oluşturuyor.
Fonların kesilmesi; çocuk felcini yok etme çabalarını, anne ve çocuk sağlığı programlarını ve yeni salgın hastalıkları teşhis etmeye yönelik araştırmaları sekteye uğratabilir. Ayrıca, ABD’li bilim insanlarının DSÖ'nün kritik genetik veri tabanlarına erişimini kaybetmesi, aşı ve ilaç geliştirme süreçlerini de olumsuz etkileyebilir.
DSÖ Küresel Sağlık Hukuku İş Birliği Merkezi Direktörü Lawrence Gostin, ABD’nin finansman desteğini kaybetmenin DSÖ’nün salgınlara müdahale çabalarını "mahvedeceğini" söyledi. Gostin, bu durumun yeni hastalıkların pandemiye dönüşme olasılığını artıracağını belirtti.
Diğer Ülkelerden Tepkiler
Trump’ın ilk çekilme girişiminde, Almanya DSÖ’ye sağladığı fonları artırarak kısa bir süre için en büyük bağışçı konumuna gelmişti. Ancak bu kez Almanya veya diğer Avrupa ülkelerinin aynı ölçüde bir finansman desteği sağlayıp sağlamayacağı belirsiz.
ABD merkezli düşünce kuruluşu Center for Global Development'ın Küresel Sağlık Politikası Direktör Yardımcısı Dr. Pete Baker, diğer üye devletlerin veya hayırseverlerin sağladığı esnek finansmanın DSÖ’yü daha çevik hale getirebileceğini ifade etti.
Trump Neden DSÖ’den Çekiliyor?
Trump, DSÖ'yü Çin tarafından "yönetilmekle" suçluyor. 2020'de DSÖ'nün COVID-19 pandemisinin ilk günlerinde Çin ile iş birliği yaparak virüsün yayılma hızını gizlediğini öne sürmüştü. Associated Press’in Haziran 2020 tarihli bir raporunda da Çin’in salgınla ilgili kritik bilgileri sakladığı ve bu durumun DSÖ’nün müdahale çabalarını zorlaştırdığı belirtilmişti.
DSÖ Yola Devam Edecek Mi?
DSÖ Genel Direktörü Tedros Adhanom Ghebreyesus, "İş birliğine inanıyoruz ve ABD ile çalışmaya hazırız," dedi. Ancak örgütün ABD olmadan da yoluna devam edeceğini belirterek, Demokratik Kongo’da Ebola salgını sırasında ABD’nin sağlık çalışanı göndermediğini, buna rağmen salgının DSÖ ve ortakları tarafından kontrol altına alındığını hatırlattı.
Trump’ın bu kararı, küresel sağlık sisteminde büyük bir boşluk yaratabilirken, dünya genelindeki sağlık politikalarını ve iş birliklerini de ciddi şekilde etkileyecek gibi görünüyor.
Kaynak: euronews
