Gazi Üniversitesi Tıp Fakültesi Gastroenteroloji Bilim Dalı Öğretim Üyesi Prof. Dr. Tarkan Karakan, inflamatuvar bağırsak hastalıklarının (İBH) dünyada ve Türkiye’de hızlı bir artış gösterdiğini belirterek özellikle 15–25 yaş arası gençlerde Crohn ve ülseratif kolit vakalarının dikkat çekici şekilde yükseldiğini söyledi. Uzmanlara göre bunun en büyük nedenleri arasında fast food tüketimindeki artış, işlenmiş gıdalar ve modern yaşam tarzının bağırsak florasını olumsuz etkilemesi yer alıyor.
Dünya genelinde 7 milyon kişi İBH ile yaşıyor
Prof. Dr. Karakan, İBH’nin bağırsak mukozasında kronik ve kontrolsüz iltihaplanmaya yol açtığını vurgulayarak dünyada yaklaşık 7 milyon kişinin bu hastalıklarla yaşadığını açıkladı.
- Ülseratif kolit yalnızca kalın bağırsağı etkilerken,
- Crohn hastalığı ağızdan anüse kadar tüm sindirim sisteminde tutulum gösterebiliyor.
Belirtilerin başka hastalıklarla karıştırılabilmesi nedeniyle tanının geciktiğini, bu durumun da hastalığın ilerlemesine yol açabileceğini belirtti.
Kesin nedeni bilinmiyor ancak risk faktörleri net
İBH’nin nedeninin tam olarak açıklanamadığını söyleyen Karakan, risk artıran faktörleri şöyle sıraladı:
- Genetik yatkınlık
- Sigara kullanımı
- Stres
- Geçirilmiş enfeksiyonlar
- Aile öyküsü
- Yanlış beslenme ve bağırsak florasını bozan alışkanlıklar
“Hastalığın ortaya çıkışında bağışıklık sisteminin bağırsak mukozasında kontrolsüz inflamasyona yol açması temel mekanizma olarak kabul ediliyor” dedi.
Türkiye’de özellikle gençlerde hızlı artış var
Karakan, Türkiye’de de dünya genelindeki artış trendinin gözlendiğini belirterek şu uyarıda bulundu:
“Özellikle 15–25 yaş grubunda belirgin bir artış görüyoruz. Fast food tüketimi, rafine gıdalar ve bağırsak florasını bozan yaşam tarzı faktörleri bu yükselişte büyük rol oynuyor. Son 10 yılda ülkede hissedilir bir artış var.”
Belirtilere dikkat!
- Ülseratif kolit için en sık belirti: kanlı ishal
- Eşlik eden diğer belirtiler: acil tuvalet ihtiyacı, karın ağrısı, halsizlik
- Crohn hastalığında: uzun süren ishal, şiddetli karın ağrısı, açıklanamayan kilo kaybı, apseler
Karakan, hastalığın yalnızca sindirim sistemini değil, hastaların günlük yaşamını ve psikolojisini de ciddi şekilde etkilediğini belirterek, “Birçok hasta sosyal hayatını tuvalet imkânına göre planlamak zorunda kalıyor” dedi.
Tedavide erişim sorunu yok
Tedavinin hastalığın şiddetine ve yaygınlığına göre belirlendiğini belirten Prof. Dr. Karakan, Türkiye’de güncel ilaçlara erişimde önemli bir sorun olmadığını söyledi:
“Geri ödeme koşulları birçok ülkeye göre oldukça iyi. Hastalarımız modern tedavilere ulaşabiliyor.”
Hastalığı tamamen engellemek mümkün olmasa da risk azaltılabilir
Karakan, hastalığın tamamen önlenemeyeceğini ancak riskin azaltılabileceğini vurgulayarak şu önerilere dikkat çekti:
- Fast food ve işlenmiş gıdalardan uzak durmak
- Liften zengin, dengeli beslenmek
- Sigarayı bırakmak
- Stres yönetimi
- Düzenli kontroller
- Aktif yaşam tarzı
“Özellikle gençlerin bağırsak sağlığı konusunda daha bilinçli olması gerekiyor” dedi.
